Bariatrik Cerrahi Kolelitiazis

BARİATRİK CERRAHİ SONRASI SAFRA KESESİ TAŞI OLUŞUR MU?

Safra kesesi taşı kolelitiazis olarak bilinir. Genel nüfusta %5 oranında görülürken obeziteli bireylerde %45 oranında görülmektedir. Çünkü obeziteli bireylerde karaciğerde safra tuzu ve lesitin yapımı azalırken diğer taraftan kolesterol yoğunluğunda bir artış söz konusudur. Bu durum karşımıza safra kesesi taşı olarak karşımıza çıkar. Yapılan çalışmalar yüksek kalorili beslenme, rafine karbonhidrat, düşük protein, aşırı tuz ve doymuş yağ (hayvansal yağlar) gibi etkenlerin kolelitiazis riskini artırdığını göstermektedir. Obezite cerrahisi sonrası hızlı kilo kaybı operasyon sonrası safra kesesi taşı oluşumuna sebep olabilmektedir.

Obeziteli bireylerin bariatrik cerrahi uygulanmadan önce safra kesesi komplikasyonları ve patoloji açısından rutin olarak ultrasonografi (USG) ile taranması ve patolojik bulguları olan hastalarda kolesistektomi (safra kesesi alınması) yapılması gerektiği konusunda dünya çapında geniş bir fikir birliği vardır. Yapılan çalışmalara göre oluşumun sebebi safra kesesindeki kolesterol seviyesinin artışı ve safra stazı olarak bilinen safra kanallarında safra akımının ileri derecede ağırlaşmasıdır. Hastanın yağ içeren gıdaları yemeyi bırakması sonucu safra kesesi içindeki safra vücuttaki yağları eritmek için çalışmayı bırakır, safra kesesi içinde birikir ve safra kesesi safrayı dışarı atmadığı için safra taşlarına dönüşür. Daha önce belirti vermemiş olan safra taşları da bariatrik cerrahi sonrası 6-12 ay içerisinde semptom verebilir. 2016 yılında Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde laporoskopik sleeve gastrektomi (tüp mide) yapılan 68 hasta incelendiğinde operasyon sonrası ilk yıl 17 hastada safra kesesi taşı veya çamur oluştuğu saptanmıştır. Yine aynı çalışmada 3 hastanın da 3 ay içerisinde oluşan biliyer kolik (kronik safra kesesi iltihabı) şikayetleri sebebiyle ikincil olarak laporoskopik kolesistektomi operasyonu olması gerekmiştir. Daha önce safra kesesi rahatsızlığı yaşamamış bariatrik cerrahi hastalarının kıyaslandığı bir çalışmada gastrik band (mide bandı-kelepçe) ve tüp mide yapılan hastalar incelenmiştir. Gastrik band uygulanan hastaların ilk yılda safra kesesinde çamur veya taş görülme oranı %71,1; tüp mideden sonra ise %46 bulunmuştur. Toplamda 57 hastanın 35’inde operasyon sonrası ilk yılda safra kesesi taşı oluştuğu görülmüştür.

Bariatrik cerrahi geçirmiş hastalarda safra kesesi taşı için çeşitli önleyici tedbirler alınmaktadır. Hekimlerin en sık tercih ettiği yöntem kolesterolü artıran ikincil bir safra asidi olan ursadeoksikolik asit ilacıdır. Ursodeoksikolik asit, kolesterolün bağırsak emilimini ve biliyer sekresyonu azaltır. Bu tedavinin başlıca avantajı kısa süreli ve güvenli olmasıdır. Yapılan bir meta-analiz çalışmasında 72 makale ve 1355 hasta incelenmiştir. Elde edilen sonuçlarda ursodeoksikolik asit kullanan grupta safra taşı oluşumunun anlamlı olarak düşük olduğu saptanmıştır. Dahil edilen tüm çalışmalar göz önüne alındığında, yalnızca birkaç yan etki vakası bildirilmiştir. En sık bildirilen yan etkiler mide bulantısı, kabızlık, kusma ve ilaç intoleransı olmuştur. Ursodeoksikolik asit kullanımı postoperatif ortalama kilo kaybını olumlu veya olumsuz etkilememiştir. Adams ve arkadaşlarının yaptığı bir çalışmada uyum oranı düştükçe safra taşı/çamur oluşumu artmıştır. Piyasada etken maddesi ursodeoksikolik asit olan birçok ilaç bulunur, doz ayarlaması reçete eden hekim tarafından belirlenmelidir.

KAYNAKÇA

• Kocaöz S, Yılmaz A, Gemcioğlu E, Parlak Ö. Obezite Cerrahisi Sonrası Semptomatik Kolelitiazis Gelişme Sıklığı ve Cerrahi Tedavide Zamanlama. Türk Diyab Obez 2020;3: 244-248.
• Yüksel A. Kolelitiazis Beslenme İlişkisi ve Diyet İlkeleri. Güncel Gastroenteroloji 2016; 20/3: 327-330.
• Leyva-Alvizo A, et al. "Systematic review of management of gallbladder disease in patients undergoing minimally invasive bariatric surgery." Surgery for Obesity and Related Diseases16.1, 2020: 158-164.
• Adams LB, Chang C, Pope J, et al. Randomized, prospective com-parison of ursodeoxycholic acid for the prevention of gallstones after sleeve gastrectomy. Obes Surg. 2016;26:990. https://doi.org/ 10.1007/s11695-015-1858-5.
• Magouliotis, D.E., Tasiopoulou, V.S., Svokos, A.A. et al. Ursodeoxycholic Acid in the Prevention of Gallstone Formation After Bariatric Surgery: an Updated Systematic Review and Meta-analysis. OBES SURG 27, 3021–3030 (2017). https://doi.org/10.1007/s11695-017-2924-y
• Shubayr N, Elbashir M, Alashban Y, et al. (June 15, 2022) Incidence of Gallbladder Stone Formation After Bariatric Surgery Using Ultrasound Imaging in the Southern Region of Saudi Arabia. Cureus 14(6): e25948. DOI 10.7759/cureus.25948